- Donald Tusk lijkt met zijn liberale Burgercoalitie en twee andere oppositiepartijen af te stevenen op een meerderheid in het Poolse parlement.
- Hij was van 2007 tot 2014 al premier van Polen en diende van 2014 tot 2019 als voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders.
- Tusk was fel tegen de Brexit, heeft Oekraïne altijd ondubbelzinnig gesteund en staat nu voor de grote uitdaging de Poolse rechtstaat te herstellen.
- Lees ook: Verkiezingen Polen: pro-Europese coalitie van Donald Tusk aan de winnende hand – Poolse zloty stijgt
Bij de parlementsverkiezingen van Polen stevent de liberale Burgercoalitie (KO) van oud-premier Donald Tusk samen met twee andere pro-Europese oppositiepartijen af op een meerderheid. De heerschappij van de conservatieve regeringspartij PiS, die sinds 2015 aan de macht was, lijkt daarmee voorbij.
Het centrum-liberale KO, de centrumrechtse boerencoalitie Derde Weg en het sociaaldemocratische Nieuw Links hadden voor de verkiezingen al aangegeven samen te willen gaan regeren. Volgens de prognose van de verkiezingsuitslag maandagochtend halen de drie partijen samen 248 van de 460 zetels, tegen 198 zetels voor PiS
Daarmee kan Brussel opgelucht ademhalen.
Een groot succes dus voor Donald Tusk, die van 2007 tot 2014 al eens premier was van Polen en daarna jarenlang een belangrijke rol speelde in Europa als voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders.
Wie is de liberale politicus die Polen weer een hele andere richting op wil gaan sturen? 6 dingen die je moet weten.
Hij was actief lid van de vakbond ‘Solidarność’ van Lech Walesa
De Poolse vakbeweging Solidarność (Solidariteit) speelde in de jaren tachtig onder leiding van Lech Walesa een belangrijke rol bij het omver werpen van het communistische regime van Polen.
Donald Tusk was actief lid van de vakbond en richtte in 1980 de onafhankelijke studentenbeweging NZS op, die deel uitmaakte van Solidariteit. Later keerde hij zich af van het sociaaldemocratische gedachtegoed van de vakbond en bewoog hij zich meer in neoliberale richting.
Toch blijven Tusk en Walesa goede banden houden. Zo sprak Walesa in juni dit jaar nog de menigte toe bij een door de liberale Burgercoalitie van Tusk georganiseerde demonstratie tegen de PiS-regering.
Tijdens zijn premierschap van 2007 tot 2014 maakte Polen een ongekende welvaartsgroei door
In 2001 was Donald Tusk een van de oprichters van het liberale burgerplatform 'Platforma Obywatelska', waar hij zes jaar later de verkiezingen mee won.
Tusk werd premier en viel op door zijn pragmatisme, behoedzaamheid en gerichtheid op compromissen. Onder zijn leiding kende Polen van 2007 tot 2014 een periode van ongekende stabiliteit en welvaartsgroei. Terwijl de economische groei in de rest van de Europese Unie tijdens de economische crisis vrijwel tot stilstand was gekomen, was de Poolse economie aan het eind van zijn premierschap met bijna 20 procent gegroeid.
Tusk was altijd al uitgesproken pro-EU en werd in 2014 voorzitter van de Raad van Europa
Als premier en al ver daarvoor maakte Tusk zich uitermate sterk voor de Europese Unie, waar Polen in 2004 officieel lid van werd. Hij noemde de EU zelfs ooit "de beste uitvinding die de Europeanen tot heden hebben bedacht".
Tusk herstelde tijdens zijn premierschap de moeizame banden met buurland Duitsland, werkte aan de modernisering en openstelling van Polen en zette zich in voor meer politieke en economische integratie van de Europese Unie.
Op verzoek van de Duitse bondskanselier Angela Merkel stelde hij zich beschikbaar voor het voorzitterschap van de Europese Raad van regeringsleiders
Bij zijn aantreden in 2014 had zijn voorganger Herman van Rompuy een vooruitziende blik. Die noemde "de stagnerende Europese economie, de Oekraïne-crisis en de plek van Groot-Brittannië in Europa" als de drie grootste uitdagingen voor Tusk.
Tusk was fel tegenstander van de Brexit
Donald Tusk noemt het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie "een van de meest spectaculaire fouten in de geschiedenis van de Europese Unie". Volgens hem lag er een campagne aan ten grondslag die werd gekenmerkt door "een niet eerder geziene bereidheid om te liegen."
Tusk zei in 2019 zelfs dat er een 'speciale plek in de hel' is voor radicale Brexiteers zonder plan.
Hij was als voorzitter van de Raad van Europa medeverantwoordelijk voor een ordelijk vertrek van de Britten uit de EU en botste toen regelmatig met de toenmalige Britse premiers Theresa May en Boris Johnson. Tusk beschuldigde Johnson ervan helemaal geen deal te willen sluiten en een 'stupid blame game' te spelen.
Hij heeft Oekraïne altijd ondubbelzinnig gesteund
Al direct na zijn aantreden als voorzitter van de Europese Raad in 2014 riep Tusk Rusland op zijn troepen terug te trekken uit het oosten van Oekraïne. Hij zei dat Europa eensgezind moest zijn tegen bedreigingen van zowel binnenuit als van buitenaf en "zijn grenzen moet veiligstellen en steun moet geven aan de landen buiten de EU die onze waarden delen".
Ook tijdens een bezoek aan Kiev in 2016 sprak hij ondubbelzinnig de Europese steun uit voor Oekraïne en zei hij dat er geen gelijkwaardig conflict was tussen Rusland en Oekraïne. Hij noemde Rusland "de agressor" en Oekraïne "het slachtoffer".
Tusk zal naar verwachting dan ook snel de enigszins beschadigde banden tussen Polen en Oekraïne weer aanhalen, want regeringspartij PiS speelde in een poging aan de macht te blijven de laatste maanden steeds meer in op nationalistische gevoelens in Polen en stelde een importverbod in op Oekraïens graan en wilde niet langer wapens leveren.
Tusk moet als hij daadwerkelijk weer aan de macht komt de rechtstaat gaan herstellen
Een van de grootste uitdagingen waar Donald Tusk voor staat, als hij daadwerkelijk een regering kan gaan vormen na de goede uitslag van de parlementsverkiezingen van 15 oktober, is het herstellen van de rechtstaat.
Door een reeks hervormingen die de PiS-partij de afgelopen jaren heeft doorgevoerd, zijn de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de media in Polen ernstig onder druk komen te staan.
De Europese Commissie is al vier keer naar de rechter gestapt in pogingen die hervormingen terug te laten draaien en kreeg elke keer gelijk.
Het is nu aan Tusk om de Poolse rechtstaat weer in ere te herstellen door instituties als de publieke omroep, de Centrale Bank van Polen, de ambtenarij en het Constitutioneel Hof weer onafhankelijk te laten functioneren.
